Rada Unii Europejskiej 27 stycznia 2015 r. opublikowała dyrektywę zmieniającą dyrektywę 2011/96/UE w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich (Dz.U.UE L z dnia 28 stycznia 2015 r.). Najistotniejszą zmianą jest wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
Na mocy wspomnianej dyrektywy państwa członkowskie mogą uchylać możliwość korzystania z przepisów dyrektywy w przypadku uznania, że pomiędzy spółkami doszło do transakcji pozornych. Zalicza się do nich sztuczne ustalenia lub szereg sztucznych ustaleń, których zasadniczym celem jest niesłuszne uzyskanie korzyści podatkowych na mocy postanowień dyrektywy 2011/96/UE i które podważają przedmiot, zasady i jej cel.
Za sztuczne uzgodnienie lub szereg sztucznych uzgodnień mają być uznane transakcja, system, działanie, operacja, umowa, porozumienie, obietnica lub spółka, które nie są zgodne z rzecztwistością gospodarczą. Kryteriami uznania uzgodnienia za sztuczne będzie ocena sposobu jego przeprowadzenia uzgodnienia, co oznacza, że nie może ono być przeprowadzone w sposób, który odbiega od zasad zwykle stosowanych
w racjonalnej działalności gospodarczej. Oprócz tego istotna będzie ocena charakteru okrężnego zawartych transakcji i sprawdzenie, czy uzgodnienie prowadzi do znaczącej korzyści podatkowej, która jednak nie ma odzwierciedlenia w ryzyku gospodarczym podejmowanym przez podatnika ani w jego przepływach pieniężnych.
Rozwiązanie to ma charakter klauzuli generalnej, co nie ogranicza swobody umów zawieranych pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Możliwe jest więc jej zastosowanie tylko w przypadku zebrania kompletnego materiału dowodowego, a tym samym wyklucza to działanie pochopne ze strony organów skarbowych.
Dyrektywę o spółkach powiązanych państwa członkowskie Unii Europejskiej muszą wprowadzić do swojego ustawodawstwa do końca 2015 r., co wiąże się z ułatwieniem przepływu kapitału oraz zwolnieniem z podatku dochodów, np. z dywidend w zyskach pomiędzy spółkami. Klauzula dotycząca obejścia prawa pozbawia jednak możliwości skorzystania z powyższych przywilejów w przypadku przeprowadzenia transakcji „nieautentycznych”. Oznacza to, że klauzula będzie miała charakter bardzo ogólny (ang. GAAR – general anti-abuse rule). Dla państw członkowskich nie przekłada się to jednak w żadnym razie na obowiązek przyjęcia regulacji ostrzejszych od tych unijnych, aby zapobiegać unikaniu opodatkowania bądź uzyskiwaniu nieuzasadnionych korzyści.
W Polsce trwają obecnie prace nad wprowadzeniem klauzuli do systemu krajowego prawa podatkowego. Ważne jest więc, aby polski ustawodawca miał świadomość tego, że nie ma obowiązku „dokręcania śruby” polskiemu podatnikowi ponad wymagania, które stawia przed nim Unia Europejska.
Klaudia Kaniecka, Komitet Podatkowy Pracodawców RP
