Ministerstwo Finansów proponuje zmianę w przepisach, która może powodować, że ciężar dowodu w postępowaniu dotyczącym przychodów nieznajdujących pokrycia lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych zostanie przeniesiony wyłącznie na podatnika.

Taka propozycja znajduje się w przesłanym do konsultacji społecznych projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy Ordynacja podatkowa z dnia 02.06.2014 r.

Proponowana przez fiskusa konstrukcja art. 25g, ust. 2 w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wydaje się sprzeczna z regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Art. 122 Ordynacji podatkowej wyraża jedną z głównych zasad postępowania podatkowego, opartą na zasadzie prawdy obiektywnej – stanowi o tym, że: „w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym”.

Ponadto należy także wskazać na art. 187, § 1 Ordynacji podatkowej, będący odtworzeniem zasady zupełności postępowania dowodowego, zgodnie z którym „organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy”. Powyższe przepisy zobowiązują organ podatkowy do aktywnego podejmowania działań w toku prowadzonego postępowania oraz do poszukiwania dowodów w celu ich wyczerpującego rozpatrzenia.

Powyższy pogląd znajduje potwierdzenie w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych. Przykładowo w wyroku z 26 sierpnia 1998 r. (sygn. akt I SA/Gd 1675/96) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż regułą obowiązującą w procedurze administracyjnej – różną od tej funkcjonującej w sprawach cywilnych – jest to, że ciężar udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa na organie administracyjnym. Wiąże się to z istotą postępowania administracyjnego, w którym organ administracyjny jest nie stroną, lecz organem władczym.

Dlatego wydaje się, że zaproponowane przez Ministerstwo Finansów regulacje – polegające na przeniesieniu obowiązku udowodnienia określonych okoliczności faktycznych, w tym dowodowych, wyłącznie na podatnika – są zbyt daleko idące. Uchwalenie tych przepisów może także stanowić zagrożenie dla jego praw.

Mariusz Korzeb, ekspert Pracodawców RP