Split-payment zagraża stabilności gospodarki


Obecnemu rządowi nie sposób odmówić aktywności w dążeniu do uszczelnienia systemu podatkowego. Kolejnym narzędziem w tej walce ma być split-payment, czyli model podzielonej płatności podatku VAT. Ta pogoń za dodatkowymi wpływami do budżetu odniesie jednak odwrotny skutek. Przedsiębiorcy alarmują bowiem, że split-payment pozbawi ich płynności finansowej.

 

Skuteczna walka z oszustwami podatkowymi to sztandarowy cel Ministerstwa Finansów. Po latach bierności w tym zakresie resort finansów wytoczył ciężkie działa, aby ukrócić lukratywne procedery związane przede wszystkim z wyłudzeniami podatku VAT. Można tu wymienić chociażby nowelizację ustawy hazardowej, pakiet paliwowy, JPK, monitorowanie przewozu towarów wrażliwych. Choć nie wszystkie wprowadzone rozwiązania spotkały się z entuzjazmem podatników, to trzeba przyznać, że efekty tych działań są zauważalne zarówno po stronie przedsiębiorców, jak i budżetu Skarbu Państwa. W wyniku ograniczenia udziału nierzetelnych podmiotów w rynku bardzo dobre wyniki finansowe odnotowały podmioty z branży zakładów bukmacherskich oraz te z szeroko pojętej branży paliwowej.

Dopełnieniem tych działań ma być wprowadzenie instrumentu split-payment, czyli podzielonej płatności podatku VAT. Jego stosowanie ma być w założeniu dobrowolne, jednakże dobrowolność w tym przypadku jest iluzoryczna. Wiąże się to ze skutkami stosowania tradycyjnych modeli rozliczania swoich płatności. Mianowicie podatnik, który nie skorzysta ze split-paymentu, w przypadku wystąpienia ewentualnych nieprawidłowości, będzie narażony na solidarną odpowiedzialność z pozostałymi członkami łańcucha dostaw. Biorąc pod uwagę gorliwość fiskusa, stosowanie podzielonej płatności stanie się więc nieformalnym obowiązkiem. Nieskorzystanie z podzielonej płatności będzie bowiem narażało podatników na działania aparatu skarbowego, który ma w zwyczaju kwestionowanie transakcji mających miejsce kilka lat wcześniej.

Ta iluzoryczna dobrowolność prowadzi bezpośrednio do najpoważniejszego zagrożenia dla kondycji polskich przedsiębiorstw, czyli utraty płynności finansowej. Wynika to z faktu, że przedsiębiorca zostanie pozbawiony możliwości dysponowania pełną kwotą należności otrzymaną od klienta, co znacznie obniży, a w skrajnych przypadkach spowoduje utratę płynności. Zaburzenie bądź utrata płynności finansowej będzie bezpośrednio skutkowała spiętrzeniem zatorów płatniczych, które już teraz są ogromnym problemem dla podmiotów gospodarczych. Naturalną konsekwencją tych zdarzeń będzie niestety wyhamowanie rozwoju przedsiębiorczości, a co za tym idzie rozwoju polskiej gospodarki. Podatnicy zostaną zmuszenie do kredytowania swojej działalności, bądź korzystania z usług faktoringowych, co dla niektórych podmiotów może okazać się obciążeniem nie do udźwignięcia. Bez szwanku wyjdą z tego jedynie podmioty o ugruntowanej pozycji, stabilne finansowo, z dużym kapitałem własnym i zdolnością kredytową. Jednakże w dłuższej perspektywie również i te podmioty mogą znaleźć się w trudnej sytuacji z uwagi na spiętrzenie się problemów podmiotów współpracujących czy podwykonawców.

Przedsiębiorcy sygnalizują również, że projekt umożliwia arbitralne rozstrzygnięcia w zakresie zadysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach VAT na inne cele. Aby móc wykorzystać te środki na inny cel niezbędna jest zgoda naczelnika właściwego urzędu skarbowego. W projekcie nie znalazły się jednak żadne przesłanki, których spełnienie pozwoliłoby na wykorzystanie zgromadzonych środków. Tym samym decyzja w tym zakresie miałaby zależeć wyłącznie od dowolnej decyzji naczelnika.

Należy również zwrócić uwagę, iż projekt nie zawiera regulacji dotyczących wypłaty odsetek od kwot zgromadzonych na rachunkach dedykowanych VAT. W związku z tym należy zakładać, że środki zgromadzone na rachunkach VAT nie będą w żaden sposób oprocentowane.

Mając na uwadze wymienione zagrożenia, korzyści z uszczelnienia systemu podatku VAT poprzez wprowadzenie modelu split-payment okaże się niewspółmierne do skutków, jakie poniosą przedsiębiorcy i gospodarka.

Na zakończenie warto nadmienić, iż nie bez przyczyny żadne państwo nie zdecydowało się do tej pory na wprowadzenie split-paymentu w takim modelu, jaki proponuje resort finansów. Ryzyko związane z upowszechnieniem rozliczeń w modelu split-payment zostało bowiem dobrze zdiagnozowane i pomimo tego, że inne państwa również borykają się z problemami związanymi z wyłudzeniami podatku VAT, to ich ustawodawcy nie zaryzykowali kondycji całej gospodarki krajowej celem jedynie uszczelnienia wpływów z VAT-u.

Reasumując, proponowane przez Ministerstwo Finansów rozwiązanie stanowi następujące zagrożenia dla przedsiębiorczości i gospodarki krajowej:

  •         zagraża stabilności gospodarczej kraju i przyczyni się do znacznego spiętrzenia zatorów płatniczych;
  •         zaprojektowany w przedstawionej wersji instrument split-payment może zostać instrumentalnie wykorzystany przez grupy wyłudzające podatek VAT;
  •         premiowana przez art. 108e wcześniejsza zapłata należności w VAT służyć będzie podmiotom stosującym różnego rodzaju optymalizacje podatkowe w podatkach dochodowych;
  •         instytucja zdaje się być niekonstytucyjna, stanowi quasi wywłaszczenie – ingeruje zbyt daleko w konstytucyjne prawo własności, w zasadzie pozbawia podatnika władztwa nad jego własnymi środkami zgromadzonymi na rachunku VAT;
  •         na zaproponowanych zmianach skorzystać mogą jedynie instytucje finansowe, kosztem pozostałych pracodawców;
  •         projekt umożliwia arbitralne rozstrzygnięcia w zakresie zadysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach VAT na inne cele – zgoda naczelnika nie została poparta ustawowymi przesłankami, a jedynie uzależniona od jego swobodnej decyzji;
  •         brak jest korzyści ustawowych dla podatników którzy z instytucji split-payment skorzystają;
  •         skoro instytucja jest fakultatywna (jedynie pozornie) to skorzystanie z niej powinno być w jakiś sposób premiowane, tymczasem premiowana jest jedynie wcześniejsza zapłata należności w VAT;
  •         projekt nie zawiera regulacji dotyczących wypłaty odsetek od kwot zgromadzonych na rachunkach dedykowanych VAT;
  •         model split-payment w tak szerokim zakresie, jaki proponowano w Projekcie, nie został wprowadzony w żadnym państwie na świecie właśnie ze względu na poważne i uzasadnione obawy przed utratą płynności finansowej przedsiębiorstw i spiętrzeniem zatorów płatniczych, a tym samym przed upadkiem firm i zahamowaniem rozwoju gospodarki krajowej.

 

Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej