Obserwacja szwajcarskiego dialogu społecznego

Przedstawiciele Pracodawców RP, w ramach projektu „Utworzenie partnerstwa polsko-szwajcarskiego na rzecz lepszych rozwiązań w dialogu społecznym i podatku VAT w Polsce”, złożyli w październiku 2013 roku wizytę Schweizerische Gewerbeverband – jednej z najważniejszych organizacji pracodawców w Szwajcarii.

Celem wizyty było bliższe poznanie sposobu funkcjonowania i roli dialogu społecznego w Szwajcarii. Przedstawiciele Pracodawców RP wzięli udział w szeregu spotkań z reprezentantami czołowych organizacji uczestniczących w tamtejszym dialogu społecznym – kierownictwem branżowych stowarzyszeń pracodawców, związków zawodowych oraz z niezależnymi ekspertami. Kwestie omawiane podczas spotkań zostaną zebrane i wydane w formie specjalnego Raportu.

Podczas wizyty gospodarze często podkreślali, iż całość kwestii społecznych w Szwajcarii zbudowana jest na dialogu i kompromisie. Dzięki temu także kultura prowadzenia sporów jest wysoko rozwinięta. Sam dialog społeczny w rozumieniu Szwajcarów to dążenie do sytuacji, w której nie ma podziału na stronę wygraną i pokonaną. Takie podejście pozwala wzmacniać poczucie zaufania, odpowiedzialności i trwałości wypracowanych porozumień.

Kolejną zasadniczą cechą jest to, że partnerzy społeczni w Szwajcarii opierają w większości swoje postulaty na realiach społeczno-gospodarczych panujących w danym czasie. Strony wysuwają najczęściej jedynie realne postulaty, możliwe do osiągnięcia w drodze kompromisu (jeden z prelegentów nazwał to podejście: „sense of realism”). Z tego powodu np. strajki wybuchają niezwykle rzadko.

Dialog odbywa się przede wszystkim na osi organizacje pracodawców – związki zawodowe. Ich zdaniem, zbędne czy nawet szkodliwe jest dodatkowe angażowanie administracji rządowej w kwestie rozstrzygane między nimi.

Stosunki pracownicze regulują układy zbiorowe, zawierane w obrębie przedsiębiorstw działających w jednej branży. Co do zasady, układy te mogą dotyczyć tylko i wyłącznie wskazanych z nazwy sygnatariuszy porozumienia – ustalenia grupy firm nie są automatycznie „rozciągane” na pozostałe firmy.

Dialog ze stroną rządową częściej nazywany jest lobbingiem i dotyczy wprowadzenia konkretnych zmian w ustawodawstwie (np. dotyczących podatku VAT).

Podczas wizyty omówiono również system podatku VAT w Szwajcarii. W porównaniu z polskimi przepisami jest on przejrzysty i prosty, a wymagania dotyczące sprawozdawczości – mało uciążliwe. Za przykład może posłużyć uproszczony model rozliczania firm z niższym poziomem obrotów – w formie quasi-ryczałtu, tzw. deklaracji półrocznej.

Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Wartość współfinansowania wynosi CHF 211 206,13.